Reconstructie van Dialectiek
1. Deconstructietheorie
Deconstructie, een filosofische theorie, is ontstaan en sterk beïnvloed door de Franse filosoof Jacques Derrida. Derrida bedacht de term deconstructie en betoogt dat mensen in de westerse cultuur de neiging hebben te denken en hun gedachten uit te drukken in termen van binaire tegenstellingen (wit/zwart, mannelijk/vrouwelijk, oorzaak/gevolg, bewust/onbewust, aanwezigheid/afwezigheid, spraak/schrift). Derrida stelt dat deze tegenstellingen hiërarchieën in het klein zijn, waarbij de ene term als positief of superieur wordt beschouwd en de andere als negatief of inferieur. Met deconstructie wil Derrida de grens tussen deze binaire tegenstellingen uitwissen, zodanig dat de impliciete hiërarchie in twijfel wordt getrokken.
Hoewel de uiteindelijke kritiek gericht is op de westerse logica, ontstond deconstructie als reactie op structuralisme en formalisme. Structuralisten zagen alle elementen van de menselijke cultuur als onderdelen van een tekensysteem, terwijl Derrida twijfelde aan hun vermogen om de wetten van menselijke betekenisgeving te verklaren. Hij verwierp ook het idee van een identificeerbaar "centrum" van betekenis in teksten, iets waar formalisten in geloofden.
2. Dialectiektheorie (Deconstructie van Dialectiek)
"Dialectiek" verwijst naar een filosofische argumentatiemethode waarbij een tegenstrijdig proces tussen tegengestelde partijen plaatsvindt. Plato en Hegel hanteerden beide dialectiek op verschillende manieren. Hegel's dialectiek, in de 19e eeuw, betreft een tegenstrijdig proces tussen definities of opvattingen.
Hegel beschrijft zijn dialectische methode in drie momenten: begrijpen, dialectisch/negatief rationeel, en speculatief/positief rationeel. De eerste fase is fixatie, de tweede fase brengt instabiliteit en zelf-sublimatie, en de derde fase versterkt de eenheid van tegenstellingen.
3. Reconstructie van Dialectiek
Het lukt niet altijd om de nieuw gevonden definities of opvattingen te integreren binnen een vorig vastgesteld perspectief. Dit komt veelal doordat het ervaren van de tegenstelling ook instabiliteit met zich meebrengt. Wanneer we deze tegenstelling schematisch verwerken in een overzicht samen met het vorig vastgesteld perspectief, kan het schema deze ervaring van instabiliteit voorkomen. Een schematische weergave van dialectiek is de Roos van Leary. Deze stabiliteit bevorderd het proces van zelf-sublimatie en het versterken van correlaties binnen tegenstellingen.
Samenvatting:
Reconstructie van Dialectiek
1. Deconstructietheorie
Deconstructie, ontwikkeld door Jacques Derrida, bekritiseert de neiging om gedachten en taal in binaire tegenstellingen te denken, zoals wit/zwart of mannelijk/vrouwelijk. Derrida wil de hiërarchieën binnen deze tegenstellingen uitdagen en de grenzen tussen deze termen vervagen.
2. Dialectiektheorie
Dialectiek is een filosofische methode waarbij tegengestelde ideeën tegen elkaar worden afgezet. Hegel beschreef dit proces in drie fasen: vaststellen, ervaren van tegenstellingen, en integreren van deze tegenstellingen in een nieuwe eenheid.
3. Reconstructie van Dialectiek
Soms is het lastig om nieuwe ideeën in oude manieren van denken te passen, omdat tegenstellingen ongemak veroorzaken. Een schema, zoals de Roos van Leary, kan helpen om het overzicht te bewaren en brengt een gemakkelijke toenadering tot de gelijkenissen in een tegenstelling.
